Երբ դիմել սրտաբանի

«Ապագան պատկանում է կանխարգելիչ բժշկությանը»:

Ն.Ի. Պիրոգով

Բոլոր հիվանդությունների շարքում սիրտ-անոթային հիվանդությունները շարունակում են մնալ աշխարհում ամենատարածվածը` դառնալով ընդհանուր մահացության ավելի քան 50%-ի պատճառը. տարեկան շուրջ 17 մլն մարդ մահանում է այդ հիվանդություններից: Առաջիկայում կանխատեսվում է դրանց տարածվածության շարունակական աճ ինչպես զարգացած, այնպես էլ զարգացող երկրներում: Բացի այդ, ակնհայտ է վերջին տասնամյակների ընթացքում սիրտ-անոթային հիվանդությունների «երիտասարդացման» հակումը: 

Դրանից զերծ չէ նաև մեր հանրապետությունը, իհարկե, եթե ներառվեն նաև այն հիվանդները, որոնք ինչ-ինչ պատճառներով չեն դիմել որևէ բուժհիմնարկ և դուրս են մնացել հաշվառումից, ապա կարելի է ենթադրել, որ սիրտ-անոթային հիվանդությունների տարածվածության իրական պատկերն առավել տագնապալի կլինի: Ակնհայտ է, որ մեծանում է այդ հիվանդությունների վաղ հայտնաբերման ու բուժման, ինչպես նաև կանխարգելիչ միջոցառումների անցկացման դերը գործնական սրտաբանության ոլորտում:

Մեր հանրապետությունում ոչ պաշտոնական տվյալների համաձայն, մարդիկ վատ զգալիս ոչ միշտ են բժիշկ-սրտաբանի դիմում և հաճախ չեն հետազոտվում, որն ունի իր և օբյեկտիվ, և սուբյեկտիվ պատճառները: Նախ, հասարակության մի ստվար զանգված դեռևս շարունակում է դուրս մնալ որակյալ և մասնագիտացված սրտաբանական անհրաժեշտ հետազոտությունների և վիրաբուժական անհետաձգելի միջամտությունների իրականացման շրջանակներից: Չնայած այն հանգամանքին, որ վերոհիշյալ ծառայությունների ինքնարժեքը մեր երկրում ցածր է եվրոպական և ամերիկյան միջին գներից, այնուամենայնիվ, անվճարունակության և համընդհանուր բժշկական ապահովագրության բացակայության պայմաններում բնակչության գերակշիռ մասին հասու չէ սրտաբանական որակյալ ծառայությունը:

Հաջորդ և ոչ պակաս կարևոր հանգամանքը սիրտ-անոթային հիվանդությունների, դրանց ախտանիշների դրսևորման, կանխարգելման և ընդհանրապես` առողջության պահպանության ու առողջ ապրելակերպի վերաբերյալ բնակչության անբավարար իրազեկվածությունն է, ինչպես նաև այն հակասական և անհիմն կարծիքները, որոնք շրջանառվում են ժամանակին սրտաբանական կանխարգելիչ հետազոտությունների իրականացման ու անհրաժեշտության վերաբերյալ: Առօրյա կյանքում հաճախ ենք առնչվում մարդկանց հետ, որոնք պարծենում են, թե չունեն ամբուլատոր պոլիկլինիկական քարտ կամ` չգիտեն իրենց սրտի տեղը: Շատերը տեղյակ չեն սիրտ-անոթային հիվանդությունների ռիսկի գնահատման մեթոդներին և կարծում են, օրինակ, որ եթե չեն ծխում, ուրեմն` առողջ են և սրտի հետ կապված խնդիրներ չեն կարող ունենալ: Մյուսները նշում են, որ ունեն մարզիկի առողջություն, և սրտաբանական հետազոտության անհրաժեշտություն չեն տեսնում, մոռանալով, որ անգամ պրոֆեսիոնալ մարզիկները սիրտ-անոթային հիվանդությունների կանխարգելման նպատակով կանոնավոր կերպով հետազոտվում են: Ուրեմն պետք է գիտենալ, գնահատել և ընդունել սիրտ-անոթային հիվանդությունների ռիսկի գործոնների առկայության փաստը: Դրանց չափազանց մեծ տարածվածությունն ուղղակիորեն դառնում է հանրապետությունում սիրտ-անոթային հարաճող հիվանդացության և մահացության պատճառ: Ավելցուկային քաշը, քրոնիկական սթրեսը, նստակյաց ապրելակերպը, ծխախոտամոլությունը, ալկոհոլի, աղի չարաշահումը, կենդանական ճարպերով հարուստ, բայց մրգերով ու բանջարեղենով աղքատ սննդակարգն արդեն իսկ սրտաբանական հետազոտությունների անցկացման հիմնավոր փաստարկներ են: Ժամանակակից որոշ ուղեցույցների համաձայն, կանխարգելման նպատակով` անգամ ռիսկի վերոհիշյալ գործոնների և սիրտ-անոթային հիվանդության բացակայության դեպքում, նպատակահարմար է 25-30 և ավելի բարձր տարիքի անձանց տարեկան մեկ անգամ հետազոտվելը: 

Յուրաքանչյուր հիվանդության տարածվածության և դրա բարդությունների նվազեցման առավել արդյունավետ և էժան ուղին կանխարգելումն է: Ցավոք սրտի, հաճախ են այնպիսի իրավիճակները, երբ մարդը բավական ուշ է դիմում բժշկի: Հաշվի պետք է առնել այն կարևոր փաստը, որ սիրտ-անոթային հիվանդություններից շատերի զարգացումն ընթանում է դանդաղ և երբեմն աննկատ: Այդ իսկ պատճառով շարունակում է խնդրահարույց մնալ այն հանգամանքը, թե երբ է անհրաժեշտ դիմել սրտաբանի, որ այն չլինի մի դեպքում ավելորդ և չհիմնավորված, իսկ մյուս դեպքում` ուշացած:

Քիչ չեն դեպքերը, երբ կրծքավանդակի շրջանում որոշակի տհաճ զգացողությունների պատճառով բժշկի դիմելու փոխարեն մարդն օգտագործում է ձեռքի տակ եղած որոշ դեղամիջոցներ կամ մի այլ հիվանդի ՙնշանակած սրտի դեղեր՚, սրտաբանի չի դիմում և, ավելին, ցավազրկողների ազդեցությամբ վիճակի թեթևացումը վերագրում է նևրոզին, նյարդայնանալուն և կորցնում այնքան թանկարժեք ժամանակը:

Հիշեցնենք, որ կրծքավանդակի ձախ կեսում անհարմարության (դիսկոմֆորտ), ՙնվաղող՚ բնույթի, ձախ ենթաթիակի շրջանում ու ձախ ձեռքի ցավերի, սրտխփոցի, սրտի անկանոն աշխատանքի, ձախ ենթակողային շրջանում ծանրության զգացման, հետկրծոսկրային հատվածում սուր ցավի դեպքում անհրաժեշտ է սրտաբանի խորհրդատվությունը: Ըստ դիտարկումների առավել հաճախ սրտաբանի դիմում են սրտում ծակոց զգալու դեպքում:

Թվարկենք այն ախտանիշները, որոնք սրտաբանին դիմելու ցուցում են, եթե անգամ նախկինում գանգատներ չեք ունեցել և ձեզ մոտ սիրտ-անոթային հիվանդություն  չի ախտորոշվել:

• Սուր ցավ սրտի շրջանում, որը ճառագայթվում է դեպի ձախ ձեռքը և թիակը:
• Հետկրծոսկրային շրջանում և սրտում ցավեր հանգիստ վիճակում ու ֆիզիկական ծանրաբեռնվածության ժամանակ:
• Հանգիստ պայմաններում զարկերակային ճնշումը 140/90 մմ ս.ս. գերազանցող ցուցանիշը:
• Շնչարգելություն ֆիզիկական ծանրաբեռնվածության ժամանակ:
• Շնչարգելություն և հազ հորիզոնական դիրքում:
• Սրտի անկանոն զարկեր:
• Հանգիստ պայմաններում հաճախացած (րոպեում 100 զարկից ավելի) երակազարկ (պուլս):
• Հազվադեպ (րոպեում 50 զարկից պակաս) երակազարկ: 
• Ոտքերի այտուց:

Պարբերաբար անցկացվող սրտաբանական հետազոտությունները ցուցված են նաև ներզատական համակարգի (շաքարախտ, թիրեոտոքսիկոզ և այլն) և ժառանգական նախատրամադրվածության հիվանդությունների (զարկերակային գերճնշում, սրտի իշեմիկ հիվանդություն ծնողների մոտ) դեպքում:

Սիրտ-անոթային հիվանդությունների տարածվածության աճի միտումն անհնար է կասեցնել առանց խնդրի կարևորության, կանխարգելման և կարգավորման հնարավոր ուղիների վերաբերյալ հասարակության իրազեկվածության: Ամեն ոք պետք է գիտակցի, որ հիվանդությունների կանխարգելման առաջին քայլը հնարավորինս բժշկի վաղ դիմելն է, որը հնարավորություն կտա խուսափել հիվանդության բարդություններից:

Անհրաժեշտ խորհրդատվություն ստանալու համար կարող եք զանգահարել 28-86-06 հեռախոսահամարով:

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ